Stappenplan watertappunten bij sportlocaties

Bedenk waarom je een watertappunt wilt plaatsen. Staat deze ambitie in het JOGG plan van aanpak? Is er een vraag vanuit een organisatie of exploitant van een of meerdere sportlocaties? Is de GGD bezig met watertappunten? Zijn er vragen vanuit de raad over dit onderwerp? Zijn er ambities gevormd voor watertappunten of een gezonde sportomgeving? 

Onderzoek waar al watertappunten zijn en wie ze beheert. Waar zijn al watertappunten geïnstalleerd en staan ze op het terrein van de sportlocatie of in een openbare (sport)ruimte? Wat was de reden voor plaatsing? Zijn onderhoudsgelden structureel geregeld of zijn er onderhoudscontracten? Vul de tabel in om een overzicht te krijgen van huidige watertappunten.  

Tip: Water drinken is vaak geen beleidsdoelstelling op zichzelf, maar je kunt wel mooie aanknopingspunten vinden in gemeentelijke plannen, nota’s en akkoorden. Deze beschrijven vaak de ambitie voor een gezondere leefomgeving. Koppel deze plannen aan je eigen JOGG-doelen en verbind ze met andere beleidsvelden die baat hebben bij watertappunten, zoals ruimtelijke ordening of duurzaamheid.  

Als JOGG-regisseur ben je de aanjager en verbinder om watertappunten in de openbare ruimte te realiseren. Breng de juiste mensen bij elkaar binnen de gemeente en bepaal samen de rolverdeling. Heeft de gemeente al contact met een waterbedrijf of watertapleverancier? Neem hen dan vanaf het begin mee in je plannen. Ook kan de beheerder of het bestuur van de sportlocatie een rol spelen. Betrek eventueel ook de JOGG-Teamfit coach, buurtsportcoaches, verenigingsondersteuners, barcoördinatoren, vrijwilligers, de GGD en bedrijven die om de sportlocatie liggen.

Als JOGG-beleidsmedewerker help je de JOGG-regisseur door de juiste collega’s bij de gemeente te betrekken. Denk aan de beleidsmedewerkers binnen het fysieke en sociale domein, zoals Volksgezondheid, Sport, Openbare Ruimte, Vastgoed of Duurzaamheid.

Organisatoren van sportevenementen kunnen (als tegenhanger voor de tijdelijke mobiele watertappunten die vaak hoge kosten met zich meebrengen) een rol spelen bij de realisatie van vaste structurele watertappunten tijdens activiteiten of evenementen. Hetzelfde geldt voor openbare sportplekken, zoals buiten yogaklassen, loopgroepen en skateparken. Een BVO (Betaald Voetbal Organisatie) kan daarnaast als rolmodel fungeren om hun partneramateurclubs te inspireren met watertappunten.

Maak een totaaloverzicht van plekken waar watertappunten veel impact kunnen maken. Doe dit samen met iemand die de sportlocaties goed kent, zoals een JOGG-Teamfit coach,  buurtsportcoach of de bewoners zelf.

Denk aan de volgende kansrijke locaties:

• Sportverenigingen waar veel kinderen komen

• Sportverenigingen in kansrijke wijken of wijken met veel gezondheidsachterstanden

• Grote (openbare) sportparken of sporthallen

• In- en outdoor zwembaden waar kinderen zwemlessen volgen

• Evenementenlocaties waar veel kinderen komen

Let bij het bepalen van de locatie op het volgende:

• Aansluiting op drinkwaterleiding: Controleer of er een drinkwaterleiding in de buurt is voor de aansluiting van het tappunt. De afdeling Ruimtelijke Ordening heeft de waterleidingen op gemeentelijke grond in kaart. 

• Soort watertappunt: Kies een watertappunt dat past bij de locatie. Denk aan een wandtappunt of losstaand watertappunt. Let ook op de gebruiksvriendelijkheid van het watertappunt.

• Binnen- of buitenlocatie: Zorg dat de locatie toegankelijk, veilig, zichtbaar en aantrekkelijk is. Bijvoorbeeld in de schaduw of tussen de kleedkamers en het gras waar kinderen na het sporten samenkomen. Houd rekening met de seizoenen, zoals winterbestendigheid en hitte in de zomer.

Breng vervolgens de kosten in kaart en onderzoek de financieringsmogelijkheden. Je kunt watertappunten bij verschillende aanbieders bestellen. Zij zorgen meestal voor de installatie, en in sommige gevallen ook voor onderhoud. Ga in gesprek met de afdeling ruimtelijke ordening. Beslis samen wie verantwoordelijk is voor de kosten voor aanschaf, installatie en periodieke onderhoud. Bespreek de financiering en het eigenaarschap goed met alle betrokken partijen, zowel binnen de gemeente als extern. Denk aan de exploitant of beheerder van de sportlocatie. Wanneer bijvoorbeeld een sportlocatie buiten openingstijden niet afgesloten is, dan valt het watertappunt in de openbare ruimte en is de gemeente (mede)verantwoordelijk.

Er zijn, afhankelijk van gebruiks- of huurovereenkomsten, verschillende manieren om de kosten voor watertappunten te dekken. Denk aan gemeentelijke financiering via verschillende beleidsterreinen, zoals reguliere middelen voor de openbare ruimte, duurzaamheidssubsidie, SPUK, JOGG of een wijkbudget. Ook publiek-private samenwerkingen zijn een optie, zoals het Rabo Coöperatiefonds of sponsoring van de lokale supermarkt. Soms heeft de sportaanbieder in het (sponsoren)netwerk ook nog mogelijkheden.

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) biedt kansen voor financiering op deze thema’s:

• Sportakkoord

• Terugdringen gezondheidsachterstanden

• Leefomgeving

Versterken sociale basis

Door de kosten voor de (installatie van) watertappunten mee te nemen in reguliere budgetten voor het onderhouden of aanleggen van een speelplek, park of openbare sportplek wordt het plaatsen van meerdere watertappunten gemakkelijker. De kosten worden op deze manier namelijk verspreid in tijd en verdeeld onder verschillende posten van verschillende domeinen. Zorg er daarom voor dat je watertappunten blijft agenderen en en aanjagen binnen verschillende domeinen zodat zij deze standaard meenemen in hun uitvoeringsplannen en budgetten.

Zorg dat onderhoudskosten structureel opgenomen worden in het gemeentelijke budget. Denk aan de afdeling buitenruimte, sport en/of ruimtelijke ordening.

Leg duidelijke afspraken vast voor de korte en lange termijn. Koppel de afspraken aan bestaand beleid (zoals een hitteplan) of nieuw (water)beleid. In dit beleid staat bijvoorbeeld wie contact heeft met de waterleverancier. Onderhoudsgelden en -contracten worden ook structureel belegd, met aandacht voor borging, kwaliteit en hygiëne. Goed (water)beleid zorgt ervoor dat bij personeelswisselingen duidelijk blijft wie verantwoordelijk is voor de aanschaf, realisatie en onderhoud.

Denk goed na over de implementatie en de lange termijn. Na plaatsing kan de gemeente het aantal watertappunten uitbreiden naar meerdere locaties. Werk er bijvoorbeeld aan om watertappunten structureel te plaatsen bij de (her)inrichting van de buitensport of in kwetsbare wijken voor gezondheidsbevordering. Is het Convenant Gezonde Sportevenementen in jullie gemeente ondertekend? Activiteiten of evenementen zoals een Wandelvierdaagse of de Nationale Sportweek kan namelijk ook aanleiding zijn voor een vast watertappunt. Zorg er daarom voor dat je watertappunten blijft agenderen en aanjagen bij verschillende domeinen binnen de gemeente.