Stappenplan watertappunten in de Buurt

Bedenk waarom je een watertappunt wilt plaatsen. Staat deze ambitie in het JOGG plan van aanpak? Is er een vraag vanuit een organisatie of van buurtbewoners? Is de GGD bezig met watertappunten? Zijn er vragen vanuit de raad over dit onderwerp? Zijn er ambities gevormd voor watertappunten of een gezonde leefomgeving? 

Onderzoek waar al watertappunten zijn en wie ze beheert. Zijn ze openbaar toegankelijk? Wat was de reden voor plaatsing? Wie is de waterleverancier en welke beleidsmedewerker heeft dit contact? Zijn onderhoudsgelden structureel geregeld en zijn er onderhoudscontracten?   

• Bekijk hier welke waterleverancier actief is in jouw gemeente.  

• Bekijk hier waar de watertappunten in jouw gemeente staan.  

• Bekijk hier welke ondernemers hun watertappunten al openbaar hebben gemaakt.  

Om een overzicht te krijgen, kun je deze tabel invullen.  

Tip: Water drinken is vaak geen beleidsdoel op zichzelf maar je kunt wel mooie aanknopingspunten vinden in gemeentelijke plannen, nota’s en akkoorden. Deze beschrijven vaak de ambitie voor een gezondere leefomgeving. Koppel deze plannen aan je eigen JOGG-doelen en verbind ze met andere beleidsvelden die baat hebben bij watertappunten, zoals ruimtelijke ordening of duurzaamheid.  

Als JOGG-regisseur ben je de aanjager en verbinder om watertappunten in de openbare ruimte te realiseren. Breng de juiste mensen bij elkaar binnen de gemeente en bepaal samen de rolverdeling. Heeft de gemeente al contact met een waterbedrijf of watertapleverancier? Neem hen dan vanaf het begin mee in je plannen. Betrek eventueel ook wijkregisseurs, GGD, buurthuizen of bedrijven in de wijk.

Als JOGG-beleidsmedewerker help je de JOGG-regisseur door de juiste collega’s binnen de gemeente te betrekken. Denk aan de beleidsmedewerkers binnen fysiek en sociaal domein, zoals Volksgezondheid, Sport, Openbare Ruimte, Vastgoed, Spelen, Toerisme en Duurzaamheid.

Maak een totaaloverzicht van plekken waar watertappunten veel impact kunnen maken. Doe dit samen met iemand die de wijk goed kent, zoals een wijkregisseur of de bewoners zelf.

Denk aan de volgende kansrijke locaties:

• Groene ontmoetingsplekken zoals stadsparken 

• Openbare sport- en speellocaties of beweegroutes 

• Openbare binnenruimtes (bibliotheken, wijkcentra, etc.) 

• Fietsknooppunten en wandelroutes  

• Focuswijken of wijken met gezondheidsachterstanden 

• Buurthuizen, kinderboerderijen en speeltuinen (Denk ook aan JOGG- TeamFit in de buurt)   

• Evenementenlocaties 

• Plekken waar al een aanpassing in de fysieke ruimte gepland staat 

Let bij het bepalen van de locatie op het volgende:

• Aansluiting op drinkwaterleiding: Controleer of er een drinkwaterleiding in de buurt is voor de aansluiting van het tappunt. De afdeling Ruimtelijke Ordening heeft de waterleidingen op gemeentelijke grond in kaart. 

• Soort watertappunt: Kies een watertappunt dat past bij de locatie. Denk aan een wandtappunt of losstaand watertappunt. Let ook op de gebruiksvriendelijkheid van het watertappunt. 

• Exacte locatie: Zorg dat de locatie openbaar toegankelijk, veilig, zichtbaar en aantrekkelijk is. Houd rekening met de seizoenen, zoals winterbestendigheid en hitte in de zomer.

Breng de kosten in kaart en onderzoek de financieringsmogelijkheden. Je kunt watertappunten bij verschillende aanbieders bestellen. Zij zorgen meestal voor de installatie, en in sommige gevallen ook voor onderhoud. Ga in gesprek met de afdeling ruimtelijke ordening. Beslis samen wie verantwoordelijk is voor de kosten voor aanschaf, installatie en periodiek onderhoud. Bespreek de financiering en eigenaarschap met alle betrokken partijen, zowel binnen de gemeente als extern. Omdat het watertappunt in de openbare ruimte wordt geplaatst, is de gemeente altijd (mede)verantwoordelijk. 

Er zijn veel manieren om de kosten voor watertappunten te dekken. Denk aan gemeentelijke financiering via verschillende beleidsterreinen, zoals reguliere middelen voor de openbare ruimte, duurzaamheidssubsidies, SPUK, JOGG of een wijkbudget. Ook publiek-private samenwerkingen zijn een optie, zoals het Rabo Coöperatiefonds of sponsoring van lokale bedrijven. Steun van de Rotary Club, Lions, zorgverzekeraars, woningcorporaties of andere fondsen is ook mogelijk. 

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) biedt kansen voor financiering op deze thema’s:

• Sportakkoord

• Terugdringen gezondheidsachterstanden

• Leefomgeving

• Versterken sociale basis

Door de kosten voor de (installatie van) watertappunten mee te nemen in reguliere budgetten voor het onderhouden of aanleggen van een speelplek, park of openbare sportplek wordt het plaatsen van meerdere watertappunten gemakkelijker. De kosten worden op deze manier namelijk verspreid in tijd en verdeeld onder verschillende posten van verschillende domeinen. Zorg er daarom voor dat je watertappunten blijft agenderen en en aanjagen binnen verschillende domeinen zodat zij deze standaard meenemen in hun uitvoeringsplannen en budgetten.

Zorg dat onderhoudskosten structureel opgenomen worden in het gemeentelijke budget. Denk aan de afdeling buitenruimte, sport en/of ruimtelijke ordening.

Leg duidelijke afspraken vast voor de korte en lange termijn. Koppel de afspraken aan bestaand beleid (zoals een hitteplan) of nieuw (water)beleid. In dit beleid staat bijvoorbeeld wie contact heeft met de waterleverancier. Onderhoudsgelden en -contracten worden ook structureel belegd, met aandacht voor borging, kwaliteit en hygiëne. Goed (water)beleid zorgt ervoor dat bij personeelswisselingen duidelijk blijft wie verantwoordelijk is voor de aanschaf, realisatie en onderhoud.

Denk goed na over de implementatie en de lange termijn. Na plaatsing kan de gemeente het aantal watertappunten uitbreiden naar meerdere locaties. Werk er bijvoorbeeld aan om watertappunten structureel te plaatsen bij de (her)inrichting van speelplekken of in kwetsbare wijken voor gezondheidsbevordering, het verminderen van hittestress of het verbeteren van de leefomgeving. Leg dit structureel vast in beleidsstukken, ambitiedocumenten of projectplannen. Zorg er daarom voor dat je watertappunten blijft agenderen en aanjagen bij verschillende domeinen binnen de gemeente.