Stappenplan watertappunten in de schoolomgeving

Bedenk waarom je een watertappunt wilt plaatsen.

Staat deze ambitie in het JOGG plan van aanpak? Is er een vraag vanuit een school of de onderwijsraad? Is de GGD bezig met watertappunten? Zijn er vragen vanuit de gemeenteraad over dit onderwerp? Zijn er ambities gevormd voor watertappunten, een nieuwe inrichting van het schoolplein of het vergroenen/beweegvriendelijker maken van het schoolplein?

Onderzoek waar al watertappunten zijn en wie ze beheert.

Staan deze in de school of op een (openbaar) schoolplein? Wat was de reden voor plaatsing? Wie is de waterleverancier en welke beleidsmedewerker heeft dit contact? Zijn onderhoudsgelden structureel geregeld of zijn er onderhoudscontracten?

Bekijk hier welke waterleverancier bij jou in de gemeente actief is.

Bekijk hier waar de watertappunten binnen jouw gemeente staan.

Bekijk hier welke ondernemers hun watertappunt al publiekelijk hebben gemaakt.

Tip! Waterdrinken is vaak geen beleidsdoelstelling op zichzelf, maar je kunt wel mooie aanknopingspunten vinden in gemeentelijke plannen, nota’s en akkoorden. Hierin staat namelijk vaak de ambitie voor een gezondere leefomgeving beschreven. Koppel deze plannen aan je eigen JOGG-doelen en verbind ze met andere beleidsvelden die baat hebben bij watertappunten, zoals ruimtelijke ordening of duurzaamheid.

Als JOGG-regisseur ben je de aanjager en verbinder om watertappunten in of op scholen te realiseren. Stel een werkgroep samen binnen de gemeente en bepaal samen de rolverdeling. Check of de gemeente, sportlocaties of scholen al contact hebben met een waterbedrijf of watertapleverancier. Neem deze op in de werkgroep. Bekijk hier de waterpartijen die verbonden zijn aan het Akkoord Gezonde Voeding op Scholen, en de ambitie hebben ondertekend om zich in te zetten voor een gezonde schoolkantine op vo- en mbo-scholen. Ook kan de beheerder, het schoolbestuur of de schooldirecteur een rol spelen. Zoek als JOGG-regisseur zoek de juiste professionals op die in contact staat met de school en betrek deze in de werkgroep, zoals de Gezonde School-Adviseur, vakdocent of buurtsportcoach.

Als JOGG-beleidsmedewerker help je de JOGG-regisseur door de juiste collega’s bij de gemeente te betrekken. Denk aan de beleidsmedewerkers binnen fysiek en sociaal domein, zoals Onderwijs, Openbare Ruimte, Vastgoed, Spelen of Duurzaamheid.

Maak een totaaloverzicht van plekken waar watertappunten veel impact kunnen maken.

Doe dit samen met iemand die de scholen goed kent, zoals een Gezonde School-adviseur van de GGD, gezondheidsmakelaar School en Jeugd, of een wijkregisseur. Betrek de schooldirecteur, de Gezonde School-coördinator van de school, facilitair medewerker of conciërge om de locatie van het watertappunt te bepalen.

Het beschikbaar stellen van kraanwater buiten de sanitaire ruimtes is een belangrijke stap voor scholen die via de Gezonde School-aanpak willen werken aan het thema voeding. Voor scholen met een watertappunt is de stap dan ook klein om door te werken binnen het thema voeding.

Let bij het bepalen van de locatie op het volgende:

• Aansluiting op drinkwaterleiding: Controleer of er een drinkwaterleiding in de buurt is voor de aansluiting van het tappunt. De afdeling Ruimtelijke Ordening heeft de waterleidingen op gemeentelijke grond in kaart.

• Soort watertappunt: Kies een watertappunt dat past bij de locatie. Denk aan een wandtappunt of losstaand watertappunt. Let ook op de gebruiksvriendelijkheid van het watertappunt.

• Binnen- of buitenlocatie: Zorg dat de locatie toegankelijk, veilig, zichtbaar en aantrekkelijk is. Bijvoorbeeld op een schaduwrijke plek op het schoolplein of in de aula. Houd rekening met de seizoenen, zoals winterbestendigheid en hitte in de zomer.

Breng de kosten in kaart en bekijk de verschillende financieringsmogelijkheden.

Je kunt watertappunten bij verschillende aanbieders bestellen. Zij zorgen meestal voor de installatie, en in sommige gevallen voeren ze ook onderhoud uit. Ga in gesprek met de afdeling Ruimtelijke Ordening. Beslis samen wie verantwoordelijk is voor de kosten voor aanschaf, installatie, periodiek onderhoud en het waterverbruik. Bespreek de financiering en eigenaarschap goed met alle betrokken partijen, zowel binnen de gemeente als extern. Bespreek de financiering en eigenaarschap goed met de beheerder van de school. Wanneer een schoolplein buiten schooltijden niet afgesloten is, maar vrij toegankelijk, dan valt het watertappunt feitelijk in de openbare ruimte en is de gemeente (mede)verantwoordelijk.

Gezonde School stimuleert het drinken van kraanwater op scholen en heeft een toolkit watertappunten waarin ze onder andere ook de financiering van watertappunten bespreken. Lees hier de tips die ze meegeven waar je aan moet denken bij het realiseren van een watertappunt.

Er zijn, afhankelijk van gebruiks- of huurovereenkomsten, verschillende manieren om de kosten voor watertappunten te dekken. Denk bij gemeentelijke financiering aan de verschillende beleidsterreinen, zoals duurzaamheidssubsidie, SPUK, JOGG- of een wijkbudget. Watertappunten kunnen ook bekostigd worden middels publiek-private samenwerkingen, zoals bijvoorbeeld sponsoring van de lokale supermarkt. De school kan ook een sponsorloop houden.

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) biedt kansen voor financiering op deze thema’s:

• Terugdringen gezondheidsachterstanden

• Gezonde leefomgeving

• Gezonde leefstijl

Zorg dat onderhoudskosten structureel opgenomen kunnen worden in het gemeentelijke budget. Denk aan de afdeling buitenruimte, vastgoed of ruimtelijke ordening. 

Leg duidelijke afspraken vast voor de korte en lange termijn.

Koppel de afspraken aan bestaand beleid (zoals een hitteplan) of een nieuw (water)beleid. In dit beleid staat bijvoorbeeld wie contact heeft met de waterleverancier. Onderhoudsgelden en -contracten worden ook structureel belegd, met aandacht voor borging, kwaliteit en hygiëne. Goed (water)beleid zorgt ervoor dat bij personeelswisselingen duidelijk blijft wie verantwoordelijk is voor de aanschaf, realisatie en onderhoud.

Denk goed na over de implementatie en de lange termijn.

Na plaatsing kan de gemeente het aantal watertappunten uitbreiden naar meerdere locaties. Werk er bijvoorbeeld aan om watertappunten structureel te plaatsen bij de (her)inrichting van schoolpleinen, of in kwetsbare wijken voor gezondheidsbevordering. Activiteiten of evenementen zoals een avondvierdaagse, schooltoernooien of nationale kraanwaterdag kan namelijk een aanleiding zijn voor een vast watertappunt.