• Bewegen
  • Buurt
  • Gedeeld eigenaarschap
  • Gezondheid in al het beleid
  • Politiek-bestuurlijk draagvlak
  • Primair onderwijs

Van speeltuin naar buitengym: hoe JOGG-gemeente Gennep een beweegvriendelijke omgeving creëerde

In het dorp Ven-Zelderheide, het Limburgse dorp in JOGG-gemeente Gennep, moest basisschool De Vonder na de zomervakantie van 2023, net als alle andere basisscholen in Nederland, naar twee lesuren gym per week. Sinds jaren reisde de school eens per week met de bus naar de gymzaal in het nabijgelegen dorp Ottersum, omdat Ven-Zelderheide zelf geen gymzaal heeft. Met de aanvullende eis zouden de kinderen nu twee keer per week met de bus naar een externe locatie moeten reizen, wat extra kosten en praktische beperkingen met zich mee zou brengen. Omdat gemeenten verantwoordelijk zijn voor de huisvesting van het onderwijs nam Peter-Jan Mol, JOGG-beleidsmedewerker (Sport), het initiatief voor een oplossing waar zowel de school, de gemeente als de dorpskern van zou profiteren: een buitengym direct naast de school. Een mooi moment om met Peter-Jan terug te blikken op het proces op het traject: van idee tot uitvoering, de uitdagingen en behaalde resultaten.

“Dankzij de korte lijnen in onze kleine gemeente konden we het project snel realiseren”
Peter-Jan Mol
JOGG-beleidsmedewerker

Van idee tot uitvoering

Niet alleen het extra busvervoer voor de gymles had een betere oplossing nodig, ook de buurtspeeltuin direct naast de school was hard aan vervanging toe. De gemeente en basisschool De Vonder zochten voor beiden een duurzame oplossing. Peter-Jan opperde daarom het idee voor een buitengym. 

" Het idee werd direct met enthousiasme ontvangen door de gemeente, school en ouders," vertelt Peter-Jan. Nadat er een inspiratiebijeenkomst van Nijha over buitengymmen was bezocht, ging gemeente Gennep aan de slag. Peter-Jan bracht partijen (schooldirectie, dorpsraad, aanbieders beweegaanbod) en diverse domeinen (Sport, Gezondheid, Onderwijs en Groen/Beheer) bij elkaar, nam contact op met de leverancier voor de realisatie van de buitengym en ging het gesprek aan met de dorpsondersteuner en beweegmakelaar om de buitengym ook na schooltijd meer te benutten. “Dankzij de korte lijnen in onze kleine gemeente konden we het project snel realiseren,” aldus Peter-Jan.  Waar ooit een speeltuin stond die toe was aan vernieuwing, is nu een multifunctionele en levendige buitengym ontstaan. Hiermee is een prachtige, beweegvriendelijke omgeving voor het hele dorp gerealiseerd.  

“Een prachtige aanwinst voor een dorp zonder eigen gymzaal”
Janine van Hulsteijn
Wethouder

Uitdagingen en weerstand

Natuurlijk waren er tijdens het proces ook obstakels. Er werd door kinderen nog veel plezier beleefd aan de schommel op de bestaande speelplaats. Maar door het ontwerp en kwaliteitseisen van de nieuwe buitengym, dreigde deze te verdwijnen. Zo bleek dat de schommel niet meer op de speelplaats mocht staan vanwege het ontwerp van de buitengym. "Gelukkig hebben we dit samen opgelost en staat de oude schommel er nog, omdat dit een van de favoriete onderdelen van de kinderen is," aldus Peter-Jan. Dit benadrukt het belang van buurtbetrokkenheid in zulke projecten. Al met al duurde het van idee tot realisatie ongeveer één jaar. Er werd een mooie kick-off georganiseerd met alle betrokkenen. Wethouder Janine van Hulsteijn opende samen met interim-schooldirectrice Marjan van Eijk de buitengym. “Een prachtige aanwinst voor een dorp zonder eigen gymzaal”, aldus van Hulsteijn.

Buitengymmen is favoriet: De kinderen kiezen er het liefst voor

Gymdocent Nathalie geeft 1x per week bewegingsonderwijs in de buitengym en een buurtsportcoach 1x per week nog in de gymzaal een dorp verder. “De kinderen vinden het buitengymmen echt ontzettend leuk en kiezen het liefst daarvoor". "Als het hard regent, zoeken we alternatieven, zoals bewegen in het speellokaal of de klas. ”In de praktijk komt dit echter weinig voor, zegt Nathalie.  Ze legt uit: " Het is wel zo dat de buitengym te klein is om aan allé leerlijnen te voldoen. Je hebt hiervoor ook andere materialen nodig die alleen in de gymzaal veilig te gebruiken te zijn; . " Desondanks maken Nathalie en de kinderen wekelijks met veel plezier gebruik van de buitengym en 1x per week in de gymzaal om met de trampolines, touwen en ringen te zwaaien.  

Dubbele winst: bewegen stimuleren én kosten besparen

Deze speeltuin die ook meteen een buitengym is levert de gemeente meerdere voordelen op. Zo stimuleert het naast de kinderen van school ook andere bewoners om meer te bewegen in de buitenlucht. Deze ene investering van 100.000 euro, gefinancierd door de gemeente uit onderwijsgelden, dient twee doelen, waardoor de gemeente kosten bespaart op aparte sportfaciliteiten en het extra busvervoer. Ook dient de buitenruimte als ontmoetingsplek voor inwoners uit de buurt, wat de sociale cohesie in de wijk versterkt en bijdraagt aan een levendige, leefbare omgeving. Ook een passerende buurtbewoner benadrukte de tevredenheid over de buitengym: ‘Ik vind het een vooruitgang. Mijn kleinkinderen komen hier vaak spelen!’ 

Tips voor andere gemeenten

  • Zoek naar multifunctionele oplossingen: In plaats van aparte investeringen voor gymfaciliteiten en speelplekken, combineer deze in één oplossing. De buitengym is niet alleen een gymvoorziening voor de school, maar ook een ontmoetingsplek en beweeglocatie voor de wijk. Dit bespaart kosten en draagt bij aan een beweegvriendelijke omgeving voor meerdere doelgroepen. 

  • Betrek alle relevante partijen vanaf het begin: Het succes van de buitengym kwam mede door de samenwerking tussen diverse gemeentelijke afdelingen, de school, ouders, de wijk en aanbieders van beweegactiviteiten. Door korte lijnen en goede afstemming konden obstakels, zoals het behoud van de schommel, snel en in overleg worden opgelost. 

  • Zorg voor duurzame benutting van de ruimte: De buitengym hoeft niet alleen onder schooltijd gebruikt te worden, maar kan ook na school door de wijk en met begeleiding van beweegcoaches worden gebruikt. Door vooraf na te denken over langdurige benutting en samenwerking met sportaanbieders blijft de voorziening in de openbare ruimte relevant en goed gebruikt, wat bijdraagt aan een gezonde leefomgeving voor alle bewoners. 

Aan de slag

Wil je in jouw gemeente ook zorgen voor een beweegvriendelijke omgeving? Ga aan de slag met onderstaande programma's, tools en materialen die jouw werk gemakkelijker maken. 

Beweegvriendelijke omgeving

Een beweegvriendelijke omgeving stimuleert mensen om te sporten, te bewegen, te spelen, actief te verplaatsen en te ontmoeten. Denk aan lopen of fietsen naar school, buitenspelen en een potje voetballen. Zo wordt bewegen in de buurt leuk en toegankelijk.

Watertappunten

JOGG stimuleert water drinken bij kinderen en jongeren als onderdeel van een gezonde leefstijl. Toegang tot schoon drinkwater, zowel in de openbare ruimte als op plekken zoals sportclubs en in en rondom scholen, speelt daarbij een belangrijke rol. Watertappunten maken het makkelijker om voor water te kiezen in plaats van ongezonde alternatieven zoals suikerhoudende dranken.

Gedeeld eigenaarschap

Gedeeld eigenaarschap betekent dat belangrijke werknetpartners zich actief verantwoordelijk voelen voor het gezonder maken van de leefomgeving. Ze pakken hun rol op en nemen hun verantwoordelijkheid ook echt.

Politiek-bestuurlijk draagvlak

Het college van B&W (burgemeester en wethouders) en de raadsleden van een gemeenteraad zijn in JOGG-gemeenten in de ideale situatie allemaal enthousiaste en betrokken ambassadeurs van de JOGG-aanpak. Zij zorgen er gezamenlijk voor dat een gezonde omgeving en leefstijl op de agenda staat van ál het gemeentelijk beleid. Hoe je ervoor zorgt dat zij allemaal enthousiast zijn? Dat lees je hier.

Werken met een werknet

Als lokaal JOGG-team wil je goed in kaart hebben met wie je in jouw gemeente de omgeving gezonder kunt maken. Bekijk hoe je werkt met een werknet.

Wil je graag persoonlijk advies?

Neem contact op
Nicole Beukers
Adviseur Gezonde Omgeving
nicole.beukers@jogg.nl