• Politiek-bestuurlijk draagvlak
  • Gezondheid in al het beleid

Succesverhaal JOGG-gemeente Nieuwkoop: gezondheid in elk beleid via collegevoorstellen

In Nieuwkoop werd gezondheid van bijzaak naar een centrale rol in elk collegevoorstel gebracht. Wethouder Gerben van Duin laat zien hoe een simpele maar krachtige verandering in de werkwijze van de gemeente grote impact kan hebben op de gezondheid van haar inwoners. Lees hoe jij dit als gemeente dit kan overnemen en waarom de rol van JOGG-beleidsmedewerkers hierin onmisbaar is. Ontdek hoe Nieuwkoop dit voor elkaar kreeg en wat jouw gemeente hiervan kan leren.

De ambitie van Nieuwkoop

De Zuid-Hollandse gemeente Nieuwkoop stond voor de uitdaging om gezondheid en preventie structureel te willen opnemen in al hun beleid. Vaak wordt gezondheid over het hoofd gezien in gemeentelijke besluitvormingsprocessen, vooral bij voorstellen die niet direct met volksgezondheid te maken lijken te hebben, zoals ruimtelijke ordening of infrastructuur. Er was behoefte om gezondheid in álle collegevoorstellen te verankeren, zodat het standaard wordt meegenomen in elk gemeentelijke besluit en dit invloed heeft op alle 29.501 inwoners in de gemeente, waarvan ruim 7.000 in de leeftijd 0 tot 23 jaar (2024).

Vaste plek in collegevoorstellen

Wethouder Gerben van Duin nam het initiatief om gezondheid een vaste plaats te geven in het format voor collegevoorstellen. Hij zorgde ervoor dat elk voorstel, ongeacht het onderwerp, verplicht de vraag moest stellen: “Wat is de impact op gezondheid?” Dit was een structurele verandering in de werkwijze van de gemeente. Het idee werd voorgesteld aan het college, dat instemde met de verandering. Vervolgens gaf de gemeentesecretaris, als leidinggevende van de ambtenaren, de opdracht om deze werkwijze te implementeren. 

Uitdagingen onderweg

Hoewel de verandering werd geaccepteerd, was de implementatie niet zonder uitdagingen. De grootste uitdaging was het creëren van bewustwording bij beleidsmedewerkers uit verschillende domeinen, zoals ruimtelijke ordening of financiën. Er bestond een reëel risico dat zij de gezondheidsvraag als “niet van toepassing” zouden beschouwen in hun voorstellen. Om dit te voorkomen, organiseerde de JOGG-beleidsmedewerker op advies van JOGG samen met de accounthouder en de regisseur een beleidssessie waarin 16 beleidsmedewerkers van verschillende domeinen leerden hoe gezondheid relevant is voor hun eigen specifieke domeinen, zoals ruimtelijke ordening.

Ruimtelijke ordening wil een buurt zo inrichten dat deze fijn is om in te wonen en werken. Als beleidsmedewerkers vanaf het begin rekening houden met gezondheid, worden buurten ontworpen die kinderen en volwassenen automatisch aanmoedigen om te bewegen, zoals met veilige fietspaden, parken en speelplekken. Dit maakt het voor inwoners makkelijker om gezond te leven en zorgt voor een prettige, leefbare omgeving voor iedereen. Oog hebben voor de doelen van andere beleidsdomeinen en dit in de beleidssessie concreet benoemen zorgt voor meer betrokkenheid en begrip.

“Gezondheid hoort geen bijzaak te zijn, maar een vast onderdeel van ons denken en doen. Het verankeren van gezondheid in onze beleidsvoorstellen was een logische stap”
Gerben van Duin
(oud) JOGG-wethouder Gemeente Nieuwkoop

Jouw rol als JOGG-beleidsmedewerker

Als beleidsmedewerker ligt een belangrijke rol in dit proces bij jou. Elke beleidsmedewerker maakt collegevoorstellen. Wanneer het jou lukt dat zij standaard nadenken over de impact van elk plan op gezondheid, vergroten jullie samen de positieve impact hierop. Het vereist samenwerking tussen afdelingen en een bredere kijk op hoe elk beleid invloed heeft op de inwoners. Je kan de initiatiefnemer zijn voor het organiseren van een beleidssessie. De sessie, zoals die in Nieuwkoop werd georganiseerd, is een goed middel om je collega beleidsmedewerkers te ondersteunen in deze verandering in denken en doen. Je JOGG-accounthouder ondersteunt jouw graag met het organiseren van zo'n beleidssessie.

Tips voor andere gemeenten

  1. Creëer draagvlak: Zorg dat zowel de JOGG-wethouder als de gemeentesecretaris achter het idee staan om in elk collegevoorstel rekening te houden met gezondheid. Je hebt hen nodig om het draagvlak binnen je eigen organisatie te vergroten. In de gemeente Nieuwkoop was de wethouder de initiatiefnemer, maar door jouw wethouder enthousiast te krijgen, kun juist jij de aanjager zijn van deze verandering.

  2. Organiseer beleidssessies: Met een inspirerende sessie kun je beleidsmedewerkers van verschillende domeinen concreet laten zien hoe hun werk raakt aan gezondheid, zelfs in beleidsdomeinen waar dat niet meteen duidelijk is. Zorg ervoor dat de wethouder de uitnodiging voor de beleidssessie stuurt. Dat zorgt voor een grotere opkomst en breder politiek-bestuurlijk draagvlak

  3. Kijk naar bestaande beleidsplannen: Analyseer huidige beleidsstukken, zoals de omgevingsvisie, en gebruik deze als vertrekpunt voor integratie van gezondheid. Kijk goed naar het doel van het andere beleidsdomein, wat zij erbij winnen door rekening te houden met gezondheid en hoe dit ook juist bijdraagt aan hun eigen doelen.

  4. Verander het format van elk collegevoorstel: Wanneer iedereen aan boord is, veranker je gezondheid in de formatstructuur van collegevoorstellen, zodat het een standaard onderdeel wordt van elk voorstel. 

  5. Blijf het onder de aandacht brengen: Herhaal beleidssessies en zorg dat gezondheid een terugkerend thema blijft in gemeentelijke discussies. Door gezondheid standaard op te nemen in collegevoorstellen, kun je als gemeente een blijvende impact maken op de gezondheid van je inwoners, zonder dat het extra inspanning en geld kost.  

Aan de slag

Wil je in jouw gemeente ook meer impact maken? Ga aan de slag met ons advies en tools.

Wil je graag persoonlijk advies?

Neem contact op met je eigen accounthouder voor extra ondersteuning. De gegevens vind je bij het profiel van jouw JOGG-gemeente.

Gegevens JOGG-gemeente
JOGG-accounthouder