Terwijl kinderen en jongeren sporten om fit te blijven, worden ze langs de zijlijn verleid door ongezond aanbod. In een zwembad komt de frituurlucht ze tegemoet. In een voetbalstadion is het niet veel beter. Juist op deze sportlocaties is het van belang om gezond gedrag te stimuleren. Bijvoorbeeld met een gezond aanbod.

Wat is het doel?

De sportlocatie is een uitgelezen plek om gezonde keuzes te stimuleren. Bij een sportlocatie in je gemeente kan het bijvoorbeeld gaan om een: 

  • sportvereniging; 

  • zwembad; 

  • sporthal; 

  • fitnesscentrum; of  

  • betaald voetbalorganisatie. 

Om een gezonde sportomgeving te realiseren, focussen we op de thema's:  

  • gezonder eten en drinken; 

  • verantwoord alcoholbeleid; en  

  • een rookvrij sportterrein.   

Een gezonde sportomgeving realiseer je niet alleen. Dit doe je door samen te werken met je werknet. Elke partner binnen het werknet heeft zijn eigen rol. Maar gezamenlijk dragen jullie de verantwoordelijkheid om stappen te zetten naar een gezonder voedingsaanbod, een rookvrij sportterrein en verantwoord alcoholbeleid.  

Gezondheid in al het beleid

Als je een omgeving zoals een sportlocatie duurzaam gezond wil maken, is het belangrijk om gezondheid te verankeren. In het beleid van alle domeinen van je gemeente én de organisaties waarmee je samenwerkt. Idealiter speelt gezondheid een rol in al het beleid (Health in and for all policies). 

Werk samen met de beleidsmedewerker sport om de thema's uit het sportakkoord te integreren. Daarnaast werk je aan structurele samenwerking met de verenigingsondersteuner. Bijvoorbeeld door dit onderwerp op te nemen in de prestatieafspraken met het sportbedrijf.  

Ook is het belangrijk om bij de aanbesteding van de exploitatie van zwembaden en sporthallen gezondheid structureel op te nemen. In samenwerking met de domeinen volksgezondheid en welzijn onderzoek je welke kansen er liggen binnen de opdracht richting de GGD.  

Hoe maak je een sportlocatie gezond?

Landelijke afspraken voor lokale impact

Landelijk werken we samen met diverse partijen om de gezonde sportomgeving op de kaart te zetten. Samen met NOC*NSF, de KNHB, KNVB, KNLTB, KNKV maar ook Sportfondsen, Optisport en Twelve creëren we blijvende aandacht op de sportomgeving door het thema te agenderen en aan te jagen. Op deze manier ondersteunen we lokale teams met het realiseren van hun ambities op de gezondere sportomgeving.

Jouw plan naar succes

Als JOGG-regisseur kun je in jouw gemeente inzetten op gezondere sportlocaties. Dit doe je niet alleen, maar samen met organisaties en professionals uit het lokale werknet. Daarvoor heb je een stevig plan nodig: wat wil je bereiken, wie betrek je daarbij en hoe bereik je de sportlocaties?  

1. Stel doelen

Doelstellingen op de gezondere sportomgeving geven richting en focus. Dit kan op een gezondere sportomgeving zijn, of focus op één van de thema's: gezondere voeding, rookvrij terrein en verantwoord alcoholgebruik. Neem deze doelstellingen op in het collegeakkoord, lokaal sportakkoord, SPUK/GALA en/of in andere relevante beleidsnota's.  

  • Betrek de beleidsmedewerker sport en/of gezondheid en de wethouder die hierover gaat; 

  • Verbind relevante beleidsterreinen: sport, volksgezondheid, openbare ruimte, cultuur, vrije tijd;  

  • Stel een duidelijke ambitie en doelstelling m.b.t. het realiseren van een gezondere sportomgeving. Gebruik hiervoor de voorbeelddoelstellingen

  • Maak een begroting voor je activiteiten of op de inzet van een JOGG-coach gezonde locaties; 

  • Bekijk financiële mogelijkheden voor sturing op een gezonde sportomgeving, denk aan: subsidievoorwaarden of stimuleringsbudgetten. Ideeën: het realiseren van een watertappunt, faciliteren van gratis water en fruit op locatie met als voorwaarde dat de vereniging stappen zet richting een gezondere omgeving;  

  • Kijk ook of er middelen beschikbaar zijn vanuit SPUK/GALA, het lokale sportakkoord of je JOGG-middelen.

2. Werk samen met...

Een gezonde sportomgeving creëren doe je samen. Maak je werknet inzichtelijk en maak duidelijke afspraken over de rolverdeling en verantwoordelijkheden. Zodat jullie samen de ambities kunnen realiseren.  

  • Maak een overzicht van sport- en beweegaanbieders binnen jouw gemeente, of gebruik de sportkaart uit jouw gemeente;  

  • Maak een werknetanalyse: welke beleidsdomeinen, uitvoeringspartijen of interessante professionals en/of organisaties kun je samen mee optrekken. Denk aan: een sportbedrijf, verslavingszorg partij, GGD of adviseur lokale sport;

  • Breng het werknet in kaart en kijk wie belangrijk zijn voor het benaderen van de sportlocaties. Denk aan: de JOGG-Teamfit coach, verenigingsondersteuners, buurtsportcoaches of het beweegloket;  

  • Stel een werkgroep samen met professionals en bespreek de rolverdeling: wie is de aanjager, wie benadert locaties, wie legt contact met de gemeente, wie is de inhoudelijke kennispartner?   

  • Kom regelmatig samen met de werkgroep om signalen en ontwikkelingen te delen en het thema blijvend op de agenda te zetten;  

  • Betrek de JOGG-Teamfit coach als die in jouw gemeente en/of regio actief is.  

3. Werving en implementatie

Enthousiasmeer locaties en je werknet om aan de slag te gaan met de gezonde sportomgeving. Door successen te vieren maak je andere locaties ambassadeur en kun je deze als inspiratie gebruiken. Betrek ze dus actief in je werknet.  

  • Maak een plan met je werknet: Wie is de warme ingang? Bij welke structuren kun je aansluiten? Of kun je zelf iets organiseren om sportaanbieders samen te brengen? Denk bv. aan een gezondheidsfestival, sportcafé of aansluiten bij de lokale sportraad;  

  • Hoe maak je sportaanbieders warm om met de gezonde sportomgeving aan de slag te gaan? Denk aan: gratis aanbieden water en fruit zoals in Eindhoven, een inspiratiebijeenkomst bij een betaald voetbalorganisatie,  

  • Schakel een JOGG-Teamfit coach in: met de Teamfit werkwijze werkt de locatie stap voor stap aan een gezonder voedingsaanbod, rookvrij terrein en verantwoord alcoholbeleid;  

  • Laat zien wat het effect is van jouw (sport)beleid. Vier de successen van locaties en maak het zichtbaar. Denk bv aan het betrekken van de wethouder, of maak een koppeling met de Nationale Kraanwaterdag;  

4. Borging

Borging in beleid en binnen het werknet is essentieel om blijvend te kunnen inzetten op de gezonde sportomgeving. Betrek en benut het werknet dus goed om dit voor elkaar te krijgen.  

  • Veranker het binnen de gemeente: zorg voor opname in o.a. de nota sport of in subsidieregelingen en betrek de relevante beleidsmedewerkers;  

  • Houd de voortgang van de locaties bij. Zorg dat de professional die contact heeft met de sportlocaties direct de voortgang terugkoppelt. Leg dit zelf vast of spreek duidelijk af binnen de werkgroep wie dit doet en hoe jullie dat bijhouden;  

  • Introduceer vervolgstappen: is de vereniging volledig rookvrij? Stimuleer hen dan om ook met verantwoord alcoholbeleid of een gezondere kantine aan de slag te gaan. De werkwijze Teamfit kan hierbij goed aansluiten; 

  • Blijf het thema agenderen en aanjagen bij sportlocaties. Laat het bijvoorbeeld eens per kwartaal terugkomen op de agenda. Maak gebruik van: bestaande overlegstructuren/bijeenkomsten, communicatielijnen, buurt-, wijk- of gemeentelijke evenementen en je werknet; 

  • Agendeer het thema ook continu bij de professionals die in contact staan met sportlocaties, zoals de verenigingsondersteuners of buurtsportcoaches. Zo blijft het structureel op de agenda wanneer deze op locatie langskomt;  

  • Koppel resultaten en signalen terug aan de beleidsmedewerker. Deze houdt de wethouder op de hoogte van de voortgang;  

  • Maak resultaten zichtbaar: vier de successen van locaties en laat het effect zien van jouw (sport)beleid. Nodig bv. de wethouder uit, maak een feestelijke koppeling met de opening van de Nationale Kraanwaterdag of neem het mee in jullie communicatie-uitingen;  

  • Faciliteer verbinding tussen sportlocaties voor uitwisseling van kennis en inspiratie. Denk aan: een netwerkclub of het aanmaken van een WhatsApp-, Facebook- of LinkedIngroep.  

“Sport is verbonden aan een gezonde leefstijl. Dan is het logisch dat ook de omgeving en het aanbod in de kantine gezond gedrag stimuleren”
Marjon Bachra
Directeur-bestuurder JOGG

Aan de slag

Ga aan de slag met de onderstaande programma's, tools en materialen die jouw werk gemakkelijker maken. 

Aan de slag met
  • Gemeentelijk beleid in de sport

    Beleid
    Sport
  • JOGG-Teamfit bij sportlocaties

    Voeding
    Bewegen
  • Stappenplan watertappunten bij sportlocaties

    Voeding
  • Wervingsplan JOGG-Teamfit bij sportlocaties

    Voeding
  • De toeleider sport: schakel tussen sport en zorg

    Bewegen
    KnGG
  • Nationale Sportweek

    Themadagen
    Bewegen
  • Koningsspelen

    Themadagen
    Bewegen
    Voeding
  • Kenniscentrum Sport & Bewegen

    Partner
    Bewegen
  • Voedingscentrum

    Partner
    Voeding
  • NOC*NSF

    Partner
    Bewegen

Loket Gezond Leven - RIVM

Het Loket Gezond Leven van het RIVM biedt een betrouwbare database. Daarin staan wetenschappelijk onderbouwde leefstijlinterventies voor gezonde voeding, beweging en kansengelijkheid.

Praktijkvoorbeelden

Laat je inspireren door voorbeelden uit de praktijk

  • Zo zet Wijk bij Duurstede in op een gezondere sportomgeving in beleid en praktijk

    In JOGG-gemeente Wijk bij Duurstede is het creëren van een gezondere sportomgeving als één van de prioriteiten voor de komende jaren opgenomen in het lokale Vitaliteitsakkoord, wat een samenvoeging van het sport- en preventieakkoord is. Wat dit betekent? Concreet aandacht voor gezondere voeding, verantwoord alcoholbeleid en rookvrije terreinen in beleid en praktijk. Dankzij een brede samenwerking is de eerste grote stap gezet: sportpark Mariënhoeve is volledig rookvrij. Lees hier hoe deze verandering tot stand kwam en wat de verdere plannen zijn.

    Praktijkvoorbeeld
    Sportlocaties
    Gezondheid in al het beleid
    Werken met een werknet
  • Duurzaamheid als opstap naar gezonde sportomgeving in Almere

    In Almere is de JOGG-aanpak stevig verankerd. Niet alleen het JOGG-team voelt zich verantwoordelijk voor een gezonde leefomgeving, ook andere beleidsmedewerkers pakken eigenaarschap. Zo ook Tim de Vries, beleidsmedewerker Sport. Vanuit de sportvisie en het coalitieakkoord koppelde hij op slimme wijze twee ambities aan elkaar: duurzaamheid én een gezonde voedselomgeving in de sport. Zijn aanpak? Praktisch, doordacht en gedragen door meerdere domeinen. Want een gezonde sportomgeving creëer je niet alleen. Lees hoe Tim alles in gang zette.

    Praktijkvoorbeeld
    Sportlocaties
    JOGG-Teamfit
    Werken met een werknet
    Gezondheid in al het beleid
  • Oldenzaal laat zien: zo maak je de gezondere keuze toegankelijker in sportkantines

    In de Twentse JOGG-gemeente Oldenzaal vroegen sportverenigingen om ruimere kantinetijden. De gemeente zei: dat is prima, maar laten we de koppen bij elkaar steken over een gezonder aanbod. Het resultaat? Het Convenant Gezonde Sportomgeving 2025. Geen papieren tijger, maar een concreet plan waarin 21 verenigingen en de gemeente samen kiezen voor een gezondere sportomgeving. Benieuwd hoe en wat jij hiervan kan leren? Lees verder!

    Praktijkvoorbeeld
    Politiek-bestuurlijk draagvlak
    Sportlocaties
    JOGG-Teamfit
  • Pilot als aanjager voor JOGG-Teamfit

    Voor de ontwikkeling van kinderen is het belangrijk om te sporten in een omgeving die stimuleert tot het maken van gezondere keuzes. Het is voor verenigingen niet altijd vanzelfsprekend om aan de slag te gaan met de gezondere sportomgeving. Weerstand vanuit de clubs kan voor de JOGG-regisseur ontmoedigend zijn. We lichten daarom ter inspiratie een voorbeeld uit om via een pilot met JOGG-Teamfit aan de slag te gaan.

    Praktijkvoorbeeld
    Voeding
    Sportlocaties
    JOGG-Teamfit
  • Samen sterker met jongeren – Inspiratieavond voor sportverenigingen bij FC Eindhoven

    Hoe houd je jongeren betrokken bij hun sportvereniging? Hoe zorg je ervoor dat ze zich thuis voelen en blijven ontwikkelen? Tijdens de inspiratieavond ‘Samen Sterker met Jongeren’, georganiseerd door JOGG-Eindhoven, Eindhoven Sport, de FCE Foundation en JOGG-Teamfit, stonden deze vragen centraal. Het evenement liet zien hoe samenwerking met een betaald voetbalorganisatie en lokale JOGG-partners sportverenigingen kan inspireren om jongeren betrokken te houden en dit in een gezondere omgeving te doen.

    Praktijkvoorbeeld
    Sportlocaties
    Betaald Voetbalorganisaties
  • Bekijk alle praktijkvoorbeelden

Wil je graag persoonlijk advies?

Neem contact op
Fieke van der Meer
Adviseur Gezonde Omgeving