Gemeentelijk beleid voor de kinderopvang en het onderwijs
Beleid
Primair onderwijs
In de kindertijd leg je de basis voor een gezonde leefstijl. Als kinderen gezond gedrag al op jonge leeftijd krijgen aangeleerd, profiteren ze hier hun hele leven van. Daarom is het belangrijk dat ook de basisschool een plek is waar gezonde keuzes gemakkelijk en toegankelijk zijn.
Wat is het doel?
We stimuleren gemeenten om de schoolomgeving zo in te richten dat kinderen vanzelf de gezonde keuze maken met de Gezonde School aanpak. Denk aan meer bewegen door een beweegvriendelijke schoolomgeving en gezonde voeding door voedingsbeleid zoals stimuleren van water drinken. Door een aantrekkelijk schoolplein en afspraken over voeding worden kinderen gemotiveerd om wandelend of op de fiets naar school te gaan en gezonde traktaties mee te nemen.
Hoe maak je het primair onderwijs gezond?
Werk met de Gezonde School-aanpak
Wil je dat gezondheid op basisscholen geen actie blijft, maar onderdeel wordt van de dagelijkse praktijk? De Gezonde School-aanpak biedt een structurele en integrale werkwijze om dat te bereiken. In plaats van losse projecten werk je met een concreet stappenplan aan thema’s als voeding, bewegen, welbevinden en mediawijsheid. Samen met je regionale Gezonde School-adviseur breng je in kaart wat er al gebeurt op school, kies je een thema dat past bij de behoefte en versterk je wat al goed gaat. Zo borg je gezondheid in beleid, schoolomgeving en schoolcultuur en maak je gezond gedrag vanzelfsprekend voor leerlingen én volwassenen.
Benut je werknet
Er zijn veel partijen waarmee je kunt samenwerken. Een belangrijke partner waarmee jij de basisscholen en hun omgeving gezonder kunt maken is de Gezonde School Adviseur.
Denk daarnaast ook aan:
Jong Leren Eten-makelaars;
beleidsmedewerkers van de gemeente, zoals die van onderwijs, ruimtelijke ordening of het sociaal domein;
de sportserviceorganisatie;
de combinatiefunctionaris sport en bewegen;
de jeugdverpleegkundige;
schoolbesturen.
Gezondheid in al het beleid
Als je een omgeving zoals primair onderwijs duurzaam gezond wil maken, is het belangrijk om gezondheid te verankeren. In het beleid van alle domeinen van je gemeente én de organisaties waarmee je samenwerkt. Idealiter speelt gezondheid een rol in al het beleid (Health in and for all policies).
Werk met beleidsmedewerkers onderwijs samen om gezondheid in het onderwijsbeleid te integreren.
Overleg met ruimtelijke ordening om:
de schoolomgeving fietsvriendelijker te maken;
trottoirs aan te leggen;
sportvelden te faciliteren; en
het schoolplein beweegvriendelijker te maken.
Samenwerken met het sociaal domein kan gelijke kansen bevorderen. Bijvoorbeeld door een gezonde lunch voor ieder kind mogelijk te maken.
Binnen de school is het belangrijk een concreet beleid en duidelijke visie te ontwikkelen voor de praktische uitvoerbaarheid van thema’s als bewegen en gezonde voeding.
“Losse initiatieven leiden zelden tot structurele gedragsverandering. Door samenhang te creëren en die binnen een programma te borgen, vergroot je de kans op succes.”
Aan de slag
Ga aan de slag met de onderstaande programma's, tools en materialen die jouw werk gemakkelijker maken.
Aan de slag met
Loket Gezond Leven - RIVM
Het Loket Gezond Leven van het RIVM biedt een betrouwbare database. Daarin staan wetenschappelijk onderbouwde leefstijlinterventies voor gezonde voeding, beweging en kansengelijkheid.
Praktijkvoorbeelden
Laat je inspireren door voorbeelden uit de praktijk
-
Gezonde School en JOGG zijn sterke bondgenoten in Nieuwegein
Goede samenwerking? Voor Julia van Weelden (JOGG-regisseur) en Chanine Brouwers (Gezonde School-adviseur) is het vanzelfsprekend en gewoon hoe je werkt. In Nieuwegein zoeken ze elkaar op, sturen ze door waar nodig en trekken ze samen op waar het ertoe doet. Geen eilandjes, maar krachten bundelen omdat dat sneller gaat, slimmer is en uiteindelijk meer oplevert voor kinderen en jongeren. Ze vertellen je graag hoe zij dat doen.
PraktijkvoorbeeldPrimair onderwijsWerken met een werknet -
Kinderen op 30 basisscholen in Arnhem komen structureel in beweging
Hoe maak je bewegen een vanzelfsprekend onderdeel van de leefstijl van basisschoolkinderen? In JOGG-gemeente Arnhem hebben de gemeente, onderwijsbesturen, Sportbedrijf Arnhem, sportaanbieders en private partijen de handen ineengeslagen om dat voor elkaar te krijgen. Vanuit de missie: alle kinderen structureel meer en beter laten bewegen, met een methode die niet afhankelijk is van subsidies. Het resultaat? Op 30 basisscholen in Arnhem werken ze nu met één integraal beweegconcept. Dit is mogelijk gemaakt door sterke samenwerking, duurzaam financieel beleid en de verbindende rol van het JOGG-team die dit concept nu verder in andere omgevingen brengt. Ontdek hoe Arnhem dit is gelukt.
PraktijkvoorbeeldPubliek-private samenwerkingBewegenPrimair onderwijsPolitiek-bestuurlijk draagvlakWerken met een werknet -
Van campagne naar wekelijks gezonde schoollunches
Wat begon met de campagne ‘Gezonde Lunchtrommel’ groeide in Zeist uit tot een vast onderdeel van de schooldag. Op basisschool De Wegwijzer krijgen kinderen nu twee keer per week een gezonde lunch vol groente, fruit en volkorenproducten. Lees hoe de campagne uitgroeide tot een vaste gezonde lunch en wat jij hiervan kan leren.
PraktijkvoorbeeldPubliek-private samenwerkingPrimair onderwijsVoedingWerken met een werknet -
JOGG-gemeente Kampen verbindt sociaal- en ruimtelijk domein voor meer beweging
Kampen, een stad met ruim 56.000 inwoners, heeft veel plekken om te bewegen, sporten en spelen. Van parken tot voetbalvelden en speeltoestellen in de wijk. Toch maakt niet iedereen hier gebruik van en daar wil Kampen verandering in brengen. Ze investeren in een uitnodigende omgeving waardoor bewegen vanzelfsprekender wordt. Denk aan veilige fietspaden, leuke speelplekken en meer samenwerking tussen inwoners en beleid. Mede dankzij JOGG-beleidsmedewerker Jenneke werken het sociaal-en ruimtelijk domein nu beter samen. Hierdoor maakt Kampen het kinderen en families makkelijker én leuker om actiever en gezonder te leven.
PraktijkvoorbeeldBuurtGedeeld eigenaarschapPrimair onderwijs -
Basisscholen in Purmerend: water drinken de gewoonste zaak van de wereld
Hoe overtuig je schooldirecteuren, leerkrachten, ouders én de kinderen zelf om op school helemaal over te schakelen op water? Dan moet je bovenal een steengoed verhaal hebben en een realistische, enthousiasmerende aanpak. JOGG-regisseur Floor Volker uit Purmerend vertelt hoe dit in haar gemeente gelukt is en hoe water drinken verankerd is in het beleid van de scholen. Water drinken is de nieuwe norm geworden.
PraktijkvoorbeeldPrimair onderwijsPolitiek-bestuurlijk draagvlak -
Aan tafel met de burgemeester voor een gezondere toekomst in Zwartewaterland
Van 8 tot en met 11 oktober 2024 ontbijten burgemeesters uit 245 gemeenten samen met een basisschoolklas op het gemeentehuis. JOGG-gemeente Zwartewaterland doet ook mee aan dit gezonde Burgemeestersontbijt en gebruikt dit moment om de burgemeester te laten ervaren wat de JOGG-aanpak in de praktijk betekent. Lees hier meer over de ervaring in Zwartewaterland en hoe je het Burgemeestersontbijt als opstap naar structureel gezond voedingsbeleid kan gebruiken.
PraktijkvoorbeeldThemadagenPrimair onderwijsPolitiek-bestuurlijk draagvlakVoeding -
Van speeltuin naar buitengym: hoe JOGG-gemeente Gennep een beweegvriendelijke omgeving creëerde
In Ven-Zelderheide, een dorp in JOGG-gemeente Gennep, stond basisschool De Vonder voor een uitdaging: twee keer per week gymmen, zonder eigen gymzaal. Jarenlang gingen de leerlingen één keer per week met de bus naar Ottersum. De verplichtte twee lesuren gym per week zou hen te veel geld en tijd kosten. JOGG-beleidsmedewerker (Sport) Peter-Jan Mol zag kansen. Samen met de gemeente en de school bedacht hij een oplossing waar iedereen beter van werd: een buitengym naast de school. Een win-win voor kinderen, school en dorp. Een mooi moment om met Peter-Jan terug te blikken op het proces op het traject: van idee tot uitvoering, de uitdagingen en behaalde resultaten. Lees hier hoe hij het voor elkaar kreeg en wat jij hiervan kan leren.
PraktijkvoorbeeldBewegenBuurtGedeeld eigenaarschapGezondheid in al het beleidPolitiek-bestuurlijk draagvlakPrimair onderwijs -
Koningsspelen 2023: inspireer kinderen om te blíjven bewegen
Samen aan een gezond ontbijt met de Koning. Voor 850 kinderen uit JOGG-gemeente Deventer werd dit vrijdag 21 april realiteit tijdens de landelijke opening van de Koningsspelen 2023. JOGG-adviseur Gezonde Omgeving Petra Kühr sloot aan en sprak mee over de kracht van de Koningsspelen als startpunt voor een leven vol bewegen.
PraktijkvoorbeeldThemadagenPrimair onderwijs - Bekijk alle praktijkvoorbeelden
Wil je graag persoonlijk advies?
Neem contact op
Romy Elshof
Adviseur Gezonde Omgeving